creativiteit en innovatie: vermoeidheid

Onze zoon Jan is nu ruim 8 maanden oud. Intussen heeft hij al veel gereisd (Duitsland, Italië, Zwitserland, Chili), meegemaakt en gezien. Bovendien heeft hij een oudere broer en zus en gaat hij 3 dagen per week naar een kinderdagverblijf. Aan inspiratie en uitdaging/stimulans geen gebrek zodoende. Daarmee is al aan twee voorwaarden voor creativiteit en innovatie voldaan. Vertrouwen is er ook één en ook die is natuurlijk in orde. Aan combineren, associëren, dissociëren etc. is hij nog niet bewust toe. Onbewust zal hij er toch mee bezig zijn. Ik merk dat aan zijn (blijde) reactie als ik opeens van de normale gang van zaken afwijk, of verschillende dingen (spullen, bewegingen en uitdrukkingen) met elkaar in verband breng.
Vanmorgen, toen ik hem een fruithapje gaf, vlak voordat hij zou gaan slapen, observeerde ik een andere ‘voorwaarde’. Juist als hij moe is, gaat Jan experimenteren. Je kunt het ook klieren noemen, de kont tegen de krib, vervelend doen. Mij viel het op dat hij op die momenten vaker dingen gaat uitproberen. Niet alleen het verkennen van grenzen (en dus ook combinaties met naastliggende terreinen) is aan de orde. Hij verzint ook nieuwe mogelijkheden, pakt opeens de lepel en draait die om, ervaart hoe er dan aan gelikt kan worden. Of hij probeert opeens de riempjes van de kinderstoel te begrijpen. Op het aankleedkussen wil hij zich plotseing omdraaien, graait naar de luier. Enzovoorts, ik wil je niet teveel vermoeien met huiselijke taferelen.

Je zou verwachten dat voor creativiteit en innovatie vooral fitheid, energie en uitgerustheid belangrijk zijn. Maar ergernis, luiheid (uit vermoeidheid) en opstandigheid zijn eveneens ‘voorwaarden’. Is dat waarom er zo vaak naar de kunstensector wordt gekeken als er creativiteit nodig is? Nog los van een eventueel vooroordeel over die sector, is het niet nodig om het buiten de organisatie zelf te zoeken. De kunst zit ‘m erin niet alleen goede en positieve voorwaarden te bevorderen, maar vooral ook in te gaan op de grenzen, de irritatie, de weerspannigheid en daar een voordelige draai aan te geven. Dat vraagt om nog veel meer vertrouwen en ook om een bepaalde vorm van opportunisme.