copyright versus innovatie

Samen met Buma/Stemra is Creative Commons een pilot gestart om meer keuzevrijheid te bieden aan muziekauteurs in de wijze van verspreiding van hun werken via internet. Natuurlijk zijn muziekauteurs daar te allen tijde vrij in, maar dan levert het ze niks op. Bescherming kan ook belemmerend werken. Daarover straks meer. Ik ben van mening dat de ontwikkeling binnen de muziekbranche tekenend is voor de ontwikkeling op economisch vlak. Creatie en innovatie liggen soms in elkaars verlengde, maar vormen soms ok de keerzijdes van een medaille.

Op de website van Creative Commons staat het als volgt: “Binnen deze pilot is het mogelijk om Buma/Stemra vergoedingen te laten innen voor commercieel gebruik van je werk, en tegelijkertijd delen van je repertoire ter promotie aanbieden onder Creative Commons Licenties voor niet-commercieel gebruik.”
“Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers en onderwijzers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een Creative Commons licentie behoud je al je rechten, maar geef je aan anderen toestemming om je werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties het ook te bewerken. Grote kans dat daardoor het werk sneller wordt verspreid, en dus bij meer mensen bekend.”

Ongerveer anderhalf jaar geleden was ik bij een seminarover “het nieuwe uitgeven” in MediaPlaza in Utrecht. Joost Steins Bisschop noemde daar de muziekindustrie als voorbeeld van een bedrijfstak die al snel geconfronteerd werd met de gevolgen van -illegale- verspreiding via internet. Degenen die zonder hakken in het zand van de nood een deugd wisten te maken, zowel uitgevers als muzikanten, deden daar duidelijk hun voordeel mee en hij raadde de uitgeverswereld aan om dat voorbeeld te volgen. Volgens voornoemde spreker was het een vloedgolf die aankwam rollen.
En nu komt Buma/Stemra samen met Creative Commons met een middenweg. Is dat nu een logisch gevolg of een late reactie? Ik heb me er tot nog toe onvoldoende in verdiept, maar kan Creative Commons echt een vuist maken als het om misbruik gaat? Wie weet er voorbeelden van?

Mij is verteld dat muzikanten die hun muziek vrijelijk verspreiden via internet, daar beter van worden omdat ze stijgen in populariteit en dus enerzijds alsnog cd’s verkopen maar vooral ook meer verdienen door op te treden. Het zal dan de industrie zijn die hierdoor misgrijpt.

Copyright is iets van eind negentiende eeuw (na 1870), toen de Industriële Revolutie op gang kwam en nieuwe productieprocessen specialisatie mogelijk maakten (ook per land of regio). Er verschenen hand over hand nieuwe producten, die makkelijk nagemaakt en verspreid konden worden. We zitten nu in een tweede industrialisatiefase (sinds 1985), aldus econoom Richard Baldwin. Op uitnodiging van de Sociaal Economische Raad (SER) was hij in Nederland. Volgens hem bestaat globalisering al tientallen jaren en “toch is het voor veel regeringen een onverwachte ontwikkeling.” Richard Baldwin zegt dat beleid om een economie te wapenen tegen globalisering nutteloos is. Een flexibele en open economie zal van globalisering juist kunnen profiteren.
Ik zie daarin een parallel met de muziekindustrie. Een andere gelijklopende trend zie ik met het copyright en het ontslagrecht. Baldwin: “Wat bescherm je, banen of mensen?” Hij bepleit dat landen met een soepel ontslagrecht beter in staat zullen zijn om zich aan te passen aan de [veranderingen binnen de] wereldeconomie, waardoor de werkgelegenheid uiteindelijk beter gewaarborgd blijft.

Blijft de muziekindustrie overeind door soepel om te gaan met verworvenheden? Is copyright een verouderd begrip, overgebleven uit de eerste Industriële Revolutie? En is de pilot van Creative Commons dan een teken van innovatie of achter de feiten aanlopen?

Anders gesteld: kun je mensen aanmoedigen om innovaties te bedenken door ze de bonus van het copyright of patent voor te houden, of remt die individuele motivatie de collectieve innovatie? Volgens Richard Baldwin wordt de economie voral een slag die personen (los van mondiale locatie of bedrijf) met elkaar leveren. De ene specialist legt het af tegen de andere, vanwege de kosten.
En iedereen zal altijd proberen om voor een dubbeltje op de eerste rang te zitten. Alleen kaartjes voor een uniek concert, daar wordt grif voor betaald.

met dank aan De Pers (Joop Hazenberg)